~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
................................* Συνέχεια του Ιστολογιου της εφημερίδας "Αρκαδικό Βήμα" (http://arkadiko.blogspot.gr/ )
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
..............* ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΑΡΚΑΔΩΝ (1988 - 2018) - 30 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ *

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ειδήσεις, νέα και ρεπορτάζ από τις παροικίες των Αρκάδων...................... ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: arkadikovima@gmail.com
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΑΡΚΑΔΩΝ (1988 - 2018)

ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΑΡΚΑΔΩΝ (1988 - 2018)
............. ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΑΡΚΑΔΩΝ (1988 - 2018) - 30 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ - (Ιστολόγιο 1ο))
No news good news.....


"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Δευτέρα 5 Νοεμβρίου 2018

Η Λαγκαδινή τέχνη της πέτρας στην έκδοση της Διεύθυνσης Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων

  ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ // ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ 


Η ΛΑΓΚΑΔΙΝΗ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ


Εντυπωσιάζει με το εξαιρετικό περιεχόμενο και την υψηλή αισθητική της η νέα πρωτοβουλία της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού που αφορά την έκδοση με θέμα την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της χώρας μας σε συνεργασία με το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠ). 
Στην έκδοση αυτή -κυκλοφορεί και σε ηλεκτρονική μορφή- παρουσιάζεται σε έξι σελίδες (41-46) η Λαγκαδινή τέχνη της πέτρας, η οποία εντάχθηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς τον Ιούνιο του 2017 ύστερα από συστηματική προσπάθεια των Ανθέων της Πέτρας. 
Στην εκπληκτική ομάδα της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς αξίζουν θερμά συγχαρητήρια. Την ηλεκτρονική έκδοση σε αρχείο pdf μπορείτε να τη δείτε εδώ

____________

Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2018

Θέλουμε το σιδηρόδρομο στην Πελοπόννησο!




Όταν ήμουν παιδί ήταν αγαπημένη ώρα η ώρα που περίμενα το τραίνο στο σταθμό. Αθήνα, Ζευγολατιό, Μελιγαλά, Βασιλικό, Κοπανάκι ,Καλόνερο, Βαλύρα. Έλεγα στη μητέρα μου που καθόταν στην αίθουσα αναμονής "πάω έξω..." Μέχρι να έλθει το τραίνο πήγαινα πανω κάτω στην πλατφόρμα δίπλα στις γραμμές και με τα μάτια έψαχνα στο ατσάλι και τα σκύρα... Ό,τι έβρισκα από εισιτήριο το μάζευα. 

Ακόμα και τα μαυρισμένα από τη σκόνη και τη βροχή, αυτά που δύσκολα διάβαζες πια τους προορισμούς και τις αφετηρίες, τα κομματάκια των σχισμένων. Αυτό που δεν κατάλαβα ποτέ, ήταν όταν έβρισκα τα κομμάτια ενός σχισμένου, το γιατί αυτός που το κρατούσε το έσχιζε πριν το πετάξει. Μου φαινόταν αδιανόητο.
Σήμερα - περίπου 40 χρόνια μετά προσπαθώ ακόμα να αποκαταστήσω όσο γίνεται κάποια που τότε πρόχειρα κολλούσα με σελοτέιπ... Τα απορημένα βλέμματα δε με ένοιαζαν ποτέ. Κι έτσι σιγά σιγά τα εισιτήρια , τα χρησιμοποιημένα, έγιναν μια συλλογή. Καθένα αντιστοιχεί σε ένα ταξίδι, σε ώρες μέσα στο τραίνο, σε μια τσέπη. Άλλα καλοδιατηρημένα, άλλα ταλαιπωρημένα καθώς ο επιβάτης "έπαιζε " μαζί του σε όλο το ταξίδι. Άλλα γεμάτα τρύπες χωρίς λόγο από το συνοδό που βαριεστημένος αδημονούσε να τελειώσει το ταξίδι και να γυρίσει στο σπίτι του.
 Άλλα λίγο καμμένα από τσιγάρο, άλλα με γραφές και ονόματα πάνω τους. Μα κι εγώ δε μπορούσα να φανταστώ το πόσο πολύτιμα θα ήταν εκείνα τα χαρτονάκια μετά από χρόνια. Σαν ιστορικά αντικείμενα πλέον αλλά και σαν αναμνηστικά ενός άλλοτε ζωντανού και ωραίου σιδηροδρόμου που λεγόταν ΣΠΑΠ.


Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2018

Ο ΙΤΑΛΟΣ ΠΡΕΣΒΗΣ ΓΚΡΑΤΣΙ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΤΟΥ "ΟΧΙ"

Dionisis Vitsos

           ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥΝ ΣΑΝ  ΕΛΛΗΝΕΣ    

Ο ΙΤΑΛΟΣ ΠΡΕΣΒΗΣ ΓΚΡΑΤΣΙ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΤΟΥ "ΟΧΙ"
«Την καθορισμένη ώρα, δέκα περίπου λεπτά πριν από τις 3, ο Στρατιωτικός Ακόλουθος, ο διερμηνέας και εγώ φτάσαμε στην καγκελόπορτα της μικρής βίλας, όπου έμενε ο Πρωθυπουργός. Ο COMM. DE SANTO είπε στον φρουρό να ειδοποιήσει τον Πρωθυπουργό ότι ο Πρέσβης της Ιταλίας επιθυμούσε να γίνει δεκτός για μια άκρως επείγουσα ανακοίνωση. Ο φρουρός άρχισε να χτυπά ένα ηλεκτρικό κουδούνι που επικοινωνούσε με το εσωτερικό του σπιτιού, αλλά το υπηρετικό προσωπικό κοιμόταν. Περιμέναμε για μερικά ατελείωτα λεπτά μπροστά στην καγκελόπορτα. Μέσα στη βαθιά σιωπή της νύχτας ακουγόταν το γαύγισμα ενός σκύλου.
Επιτέλους το κουδούνισμα ξύπνησε τον ίδιο τον Μεταξά, ο οποίος έκανε την εμφάνισή του σε μια μικρή πόρτα υπηρεσίας και, αναγνωρίζοντάς με, διέταξε τον φρουρό να με αφήσει να περάσω. Οι δύο συνοδοί μου έμειναν στον δρόμο περιμένοντάς με, έξω από την καγκελόπορτα. Ο Μεταξάς είχε φορέσει μια σκούρα μάλλινη ρόμπα, από τον γιακά της οποίας φαινόταν ένα μετριότατο βαμβακερό νυχτικό. Μου έσφιξε το χέρι, με έβαλε μέσα και με άφησε να περάσω σε ένα μικρό σαλόνι, το συνηθισμένο σαλονάκι μιας μικρής, μικροαστικής εξοχικής βίλας. Αυτό το περιβάλλον α λα Guido Cojano, με τα κακόγουστα «καλά» του πράγματα με έκανε να αναλογιστώ προς στιγμήν με κάποιο πικρό κρυφό χαμόγελο τη Βίλα Τορλόνια [Η κατοικία του Μουσολίνι στα περίχωρα της Ρώμης, πολυτελής νεοκλασική βίλα που είχε νοικιάσει από τον τραπεζίτη Τορλόνια]. 
Μόλις καθίσαμε του είπα ότι η Κυβέρνησή μου μού είχε αναθέσει να του κάνω μια άκρως επείγουσα ανακοίνωση και χωρίς άλλα λόγια του έδωσα το κείμενο. Ο Μεταξάς άρχισε να το διαβάζει. Τα χέρια που κρατούσαν το χαρτί έτρεμαν ελαφρά και μέσα από τα γυαλιά έβλεπα τα μάτια να βουρκώνουν, όπως συνήθιζε όταν ήταν συγκινημένος. Όταν τελείωσε την ανάγνωση, με κοίταξε κατά πρόσωπο και μου είπε με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή: «Allors c'est la guerre». Του απάντησα ότι η Ιταλική Κυβέρνηση ήλπιζε ότι η Ελληνική Κυβέρνηση θα δεχόταν τα αιτήματά της και θα άφηνε να περάσουν ελεύθερα τα ιταλικά στρατεύματα, τα οποία θα άρχιζαν τις μετακινήσεις τους στις 6 το πρωί. 
Ο Μεταξάς με ρώτησε τότε πως θα μπορούσα να σκεφτώ ότι, ακόμα και αν είχε πρόθεση να ενδώσει, θα του ήταν δυνατόν μέσα σε τρεις ώρες να λάβει τις διαταγές του Βασιλιά και να δώσει τις απαραίτητες οδηγίες για την ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων. Χωρίς καμιά πεποίθηση, από απλή ευσυνειδησία, αρπάζοντας την τελευταία ελπίδα, όπως ο ναυαγός πιάνεται ακόμα και από ένα σανιδάκι, του απάντησα ότι αυτό δεν ήταν καθόλου αδύνατον. Ασφαλώς θα είχε απευθείας τηλεφωνική γραμμή για να επικοινωνεί με τον Βασιλιά. Όσο για τις διαταγές προς τα στρατεύματα, θα ήταν αρκετό να διαταχτεί ο αρχιστράτηγος να στείλει με τον ασύρματο εγκύκλιο διαταγή σε όλους τους διοικητές να μην παρεμποδιστεί η προέλαση των ιταλικών στρατευμάτων. 
Ο Μεταξάς με ρώτησε τότε αν μπορούσα να του καθορίσω τουλάχιστον ποια ήταν τα στρατηγικά σημεία επί του ελληνικού εδάφους που η Ιταλική Κυβέρνηση θα ήθελε να καταλάβει. Φυσικά, αναγκάστηκα να του απαντήσω ότι δεν είχα την παραμικρή ιδέα. 
Ο Μεταξάς απάντησε: «Vous voyez bien que c'est impossibile». Η ευθύνη του πολέμου αυτού βαραίνει αποκλειστικά την Ιταλική Κυβέρνηση. Η Κυβέρνησή σας ήξερε πολύ καλά ότι η Ελλάδα το μόνο που επιθυμούσε ήταν να παραμείνει ουδέτερη, αλλά και ότι ήμασταν αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε το εθνικό έδαφος εναντίον οποιουδήποτε». 
Του απάντησα, ενώ σηκωνόμουν, ότι ήλπιζα ακόμα ότι θα λάμβανε υπόψη του τη διαβεβαίωση που του δινόταν στη διακοίνωση, σύμφωνα με την οποία η Ιταλική Κυβέρνηση δεν είχε καμία πρόθεση να θίξει την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ελλάδας, και ότι θα γνωστοποιούσε στην Πρεσβεία, πριν από τις 6, ότι η χώρα του δεχόταν τα ιταλικά αιτήματα. Ο Μεταξάς δεν μου απάντησε. Με συνόδευσε στην έξοδο υπηρεσίας από την οποία είχα μπει πριν από ένα τέταρτο και όταν ήμασταν στο κατώφλι μου είπε: «Vous vous êtez le plus forts» χωρίς να αναπτύξει περισσότερο τη σκέψη του, με φωνή, αυτή τη φορά, βαθιά αλλοιωμένη. 
Με τη σειρά μου δεν ήξερα τι να απαντήσω στα λόγια αυτά και στη βαθιά λύπη που τα δονούσε. Νομίζω ότι δεν υπάρχει άνθρωπος στον κόσμο, ο οποίος τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του, να μην αισθάνθηκε απέχθεια για το επάγγελμά του. Αν στη μακρά σταδιοδρομία μου στην υπηρεσία του κράτους υπήρξε ποτέ μια στιγμή κατά την οποία μίσησα το δικό μου, μια στιγμή κατά την οποία το καθήκον του αξιώματος μου μού φάνηκε σταυρός όχι μόνο θλιβερός, αλλά και ταπεινωτικός, η στιγμή αυτή ήταν όταν άκουσα εκείνα τα αποκαρδιωμένα λόγια που πρόφερε αυτός ο ηλικιωμένος άντρας, εκείνος, που είχε καταναλώσει ολόκληρη τη ζωή του αγωνιζόμενος και υποφέροντας για τη χώρα του και τους Βασιλείς του και που, και κατά την υπέρτατη εκείνη στιγμή, προτιμούσε να διαλέξει τον δρόμο της θυσίας και όχι τον δρόμο της ατίμωσης. Υποκλίθηκα μπροστά του με τον βαθύτερο σεβασμό και βγήκα από το σπίτι του.
.
(Μου είπαν ότι λίγους μήνες αργότερα μια Ελληνίδα, όταν πήγε να υποβάλει τα συλλυπητήριά της στη χήρα του, θέλησε να καθίσει στην πολυθρόνα εκείνη όπου είχα καθίσει τη μοιραία εκείνη νύχτα. Η κυρία Μεταξά συγκράτησε την επισκέπτρια λέγοντάς της: «Μη, μην καθίσετε στην πολυθρόνα εκείνη. Είναι η πολυθρόνα όπου κάθισε ο Γκράτσι τη νύχτα της κήρυξης του πολέμου».)]

ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΕ ΓΚΡΑΤΣΙ (1891-1961): "ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΓΚΡΑΤΣΙ"
[ Ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα κατά τη κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940]
.
[ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
- Το σπίτι του Ι. Μεταξά στην Κηφισιά, όπου πήγε ο Γράτσι.
- Το σπίτι του Μουσολίνι στη Ρώμη Βίλλα Τορλόνια
- Ο χώρος όπου διημείφθη ο διάλογος που περιγράφει ο Γράτσι, τότε και σήμερα
- Η πολυθρόνα που κάθισε ο Γκράτσι
- Το σπίτι που γεννήθηκε ο Ι. Μεταξάς στο Βαθύ Ιθάκης
- Ο Ι. Μεταξάς με την εγγονή του στο σπίτι της Κηφισιάς
- Η εγγονή του σήμερα.

Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2018

Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας. - Μεταξύ των φτωχών, ο ένας στους τρεις είναι παιδί


Georgia Panagopoulou


Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας.

Με βάση έκθεση του ΟΗΕ, ένα παιδί πεθαίνει κάθε τρία δευτερόλεπτα από τη φτώχεια, ενώ 1,2 δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα.
Σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ζουν ένας στους τρεις κατοίκους στην Ελλάδα και κατά μέσο όρο ένας στους πέντε στην ΕΕ, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017 που έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία. Σχεδόν 41 εκ. Αμερικανοί, ήτοι το 12,7%, ζουν σε συνθήκες φτώχειας, ενώ 18,5 εκ. πολίτες σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Μεταξύ των φτωχών, ο ένας στους τρεις είναι παιδί.
(Eurostat).

___________

Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2018

Ο έρωτας στα χρόνια του 1821

  Ιστορία  


Νεότερες προσεγγίσεις για τις ερωτικές σχέσεις και τις σεξουαλικές πρακτικές την περίοδο {LF}της Τουρκοκρατίας, όπως καταγράφονται από την
Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού


γράφει ο  Δημήτρης Δουλγερίδης


«Μετά τον δείπνον μοι εχάρισαν τον οδάν (σ.σ.: οντά – γενικώς διατηρείται η ορθογραφία του πρωτότυπου) και στρώμμα του γκενεράλ μοναχικώς, οι δε άλλοι έμειναν όλοι μαζοί παίζοντες όσα βακχηκά και αφροδισιακά παίγνια. Εγώ δε, όλως εύφορος δια το άκρον της στερήσεως και την εκ θαλασσοπορίας έξαψιν του αίματος, ενεπιστεύθην τη Ιουλία και εντρυφήσας τετράκις μετ" αυτήν εξήλθομεν, και παρέλαβον αυτήν εις τα ίδια… Διήλθον ουν όλη την νύκτα μετ" αυτής ηδονικώτατα, μέχρις επτά ευχαριστήσας την επιθυμίαν μου. Το πουρνό από τον οδά του καπητάνου εύγαλα αυτήν και απέπεμψα μείνας ες άκρον ευχαριστημένος…». Αλλη μαρτυρία για τις ερωτικές επιδόσεις του Παναγιώτη Κοδρικά – εφτά συνευρέσεις σε μια νύχτα με τη Γαλλίδα Ιουλία – δεν διαθέτουμε παρά μόνο τη δική του, όπως την καταγράφει στις «Εφημερίδες» (επιμ.: Αλκης Αγγέλου, Ερμής – Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη, 1991).

              Βρυζάκης-Θεόδωρος-Ρομάντζο           

Η ημερολογιακή καταγραφή του αθηναίου βιβλιογράφου διασώζεται πλέον στην εισήγηση του ιστορικού Χρήστου Λούκου με τίτλο «Ερωτικές σχέσεις και σεξουαλικές πρακτικές κατά την Επανάσταση του 1821» στον συλλογικό τόμο «Οψεις της Επανάστασης του 1821», ο οποίος κυκλοφόρησε από την Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού και το περιοδικό «Μνήμων». Πρόκειται για τα πρακτικά συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στις 12 και 13 Ιουνίου 2015 με τη συμμετοχή σημαντικών ερευνητών και μελετητών.
Το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον για τη σεξουαλικότητά ή τις σχέσεις φύλων επί Τουρκοκρατίας δεν θα σήμαινε τίποτε από μόνο του, εάν δεν βασιζόταν στην εμπεριστατωμένη περιγραφή του Χρήστου Λούκου, ο οποίος ήδη στην εισαγωγή επισημαίνει την ανάγκη να μετακινηθεί η έρευνα μακριά από «τα στερεότυπα των σχολικών εγχειριδίων», να ερευνηθεί το «πλήθος των ανεκμετάλλευτων ακόμη πηγών», «να αναθεωρηθούν πολλές από τις εδραιωμένες αντιλήψεις».
Το παιχνίδι του έρωτα, για παράδειγμα, δεν έλειψε την περίοδο της Τουρκοκρατίας παρά τη διαδεδομένη πρακτική των συνοικεσίων. «Σίγουρα θα αυξήθηκε, λόγω της συνύπαρξης… ανδρών και γυναικών από διαφορετικές περιοχές (σ.σ.: Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, νησιά του Αιγαίου, Κωνσταντινούπολη κ.α.) και κάτω από συνθήκες που δεν επέτρεπαν τον πλήρη έλεγχο των νεαρών κοριτσιών από τα βλέμματα και τις πρωτοβουλίες των αρσενικών», αναφέρει ο Χρήστος Λούκος. Σε γενικές γραμμές πρόκειται για μια περίοδο κατά την οποία η συνεχής απειλή του θανάτου και η αβεβαιότητα για το προσδόκιμο της ζωής ίσως να ώθησε κάποιους να επιταχύνουν την προσδοκώμενη ερωτική σχέση ή τη σεξουαλική συνεύρεση. «Αφού ο κόσμος όλος βεβαιώνει ότι θα χαθώμεν, ας μην υπάγω παραπονεμένη ότι έμεινα ελευθέρα» λέει η ορφανή πλύντρια στον Νικόλαο Δραγούμη όταν τον παρακαλεί να τη στεφανώσει με έναν άπορο Ιταλό, τη στιγμή που ο Ιμπραήμ απειλεί το ίδιο το Ναύπλιο. 
Είναι φυσικά η περίοδος κατά την οποία: «Πολλές γυναίκες, στη Στερεά και την Πελοπόννησο κυρίως, καταφεύγουν συχνά στα βουνά και στις σπηλιές με τα βρέφη και τα μικρά παιδιά τους για να γλιτώσουν από τους Τούρκους ή τους Αιγυπτίους του Ιμπραήμ, συνωστίζονται μέσα στα φρούρια ή αναζητούν προστασία στον υπό αγγλική κατοχή Κάλαμο ή άλλα νησιά». Πολλές είναι οι περιπτώσεις σφαγών ή ομαδικών βιασμών από τους Οθωμανούς («και μ" έπιασαν οι Τούρκοι και με κοιμήθηκαν τριάντα οκτώ» λέει μια παπαδιά από το χωριό Μέγα Σπήλαιο στον Μακρυγιάννη), ενώ δεν λείπουν οι βιασμοί από χριστιανούς στους εμφυλίους πολέμους, σύμφωνα με τις παραπομπές της Ελένης Αγγελομάτη – Τσουγκαράκη («Οι γυναίκες στην Ελληνική Επανάσταση» στο «Δίκτυα εξουσίας στη νεότερη Ελλάδα», επιμ. Mark Mazower, μτφ. Κώστας Κουρεμένος, Αλεξάνδρεια, 2014).

«Πόρνας και Γανυμήδας»
Οι πηγές, εξάλλου, κάνουν λόγο για την παρουσία πορνείων και «κακόφημων οίκων» σε διάφορες πόλεις. Σύμφωνα με μαρτυρία του 1829 του ιατρού στο στρατιωτικό νοσοκομείο του Ιτς Καλέ (Ακροναυπλία), 24 στρατιώτες έπασχαν από αφροδίσια. Μορφή οργανωμένων πορνείων αναφέρεται στην Πάτρα υπό την κατοχή των Γάλλων, ενώ γενικότερα όπου βρέθηκε στρατωνισμένο το γαλλικό εκστρατευτικό σώμα του Μοριά από το 1828 – κυρίως στα μεσσηνιακά φρούρια -, δημιουργούνταν οι προϋποθέσεις που ευνοούσαν τη δράση προαγωγών.
Αν αξίζει η επισήμανση της συγκεκριμένης εισήγησης είναι επειδή δείχνει τον μόνο δρόμο που έχει η ιστορική έρευνα για να αυτοεπιβεβαιώνεται: την τόλμη που βασίζεται στη χρήση των πηγών και των μαρτυριών, καθώς και την ενσυναίσθηση του ιστορικού για γεγονότα αλλοτινών εποχών. Σε μια άλλη αποστροφή του, λοιπόν, ο Χρήστος Λούκος αναφέρει ότι δεν ήταν μόνο τα νεαρά κορίτσια που λόγω ξεριζώματος, ορφάνιας και φτώχειας βρέθηκαν σεξουαλικά εκτεθειμένα. «Αν και παρασιωπάται, η θέση αρκετών αγοριών δεν θα ήταν καλύτερη. Δεν έλειψαν φυσικά και μεταξύ των Ελλήνων σεξουαλικές πρακτικές που συνήθως αποδίδονται μόνο στους Τούρκους… Οι πηγές αναφέρονται συχνά στα ψυχοπαίδια που ακολουθούν τους οπλαρχηγούς στο στράτευμα και χρησιμοποιούνται για ποικίλες ανάγκες». Τον Απρίλιο του 1828 ο φιλέλληνας γιατρός Λ.Α. Γκος αναφέρει ότι από τα 16 αγόρια που ήταν να σταλούν στο ορφανοτροφείο – σχολείο του Βιάρου Καποδίστρια στον Πόρο, πήγαν τελικά οκτώ. Οι υπόλοιποι «Γανυμήδες» κρατήθηκαν απ" τους οπλαρχηγούς. Την ίδια λέξη χρησιμοποιεί και ο ανώνυμος συγγραφέας του «Λιβέλλου κατά των αρχιερέων»: «Οι αρχιερείς θέλουσι να πλουτώσι, και το ποίμνιον ας πτωχαίνη (…) διά να τρέφωσι πόρνας και Γανυμήδας».

Οι μουσουλμάνες αιχμάλωτες
Ξεχωριστή παράμετρο για την περαιτέρω έρευνα των ερωτικών πρακτικών αποτελεί η συμπεριφορά των Ελλήνων απέναντι στις μουσουλμάνες αιχμαλώτους. Οι πολιτικοί και στρατιωτικοί με οικονομιή επιφάνεια σχηματίζουν με αυτές ένα είδος χαρεμιού, ενώ άλλοι τις χρησιμοποιούν σαν παλλακίδες ή τις βαφτίζουν χριστιανές και τις παντρεύονται (όπως ο Νικόλαος Κριεζώτης και ο Χατζηχρήστος, κατά τον γάμο του οποίου στο Ναύπλιο το 1824 έγινε γλέντι παρουσία των καπεταναίων και της κυβέρνησης). Στο σημείο αυτό μάλιστα ο Χρήστος Λούκος επικαλείται τον έμπειρο Παναγιώτη Στάθη, που σημειώνει σχετικά με τα χαρέμια των ελλήνων οπλαρχηγών: «…Δεν υποδηλώνουν τόσο μια κουλτούρα για τον έρωτα και τη σεξουαλική ζωή, όσο μια αντίληψη για τις πρακτικές κυριαρχίας και δημόσιας επίδειξης της κοινωνικής ισχύος» (από κείμενο υπό έκδοση).
Δεν λείπουν μαρτυρίες για σεξουαλικές δραστηριότητες μοναχών ή υψηλόβαθμων άγαμων εκκλησιαστικών, ενώ πολλές είναι οι περιπτώσεις μοιχείας και μακρόχρονων σχέσεων εκτός γάμου, που συνήθως έπαιρναν τη μορφή της παλλακείας. Στην πιο γνωστή από τις περιπτώσεις, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης διατηρούσε εν χηρεία σχέση με καλόγρια στην Υδρα, η οποία έγινε στη συνέχεια παλλακίδα του, απέκτησε μαζί της γιο (ο δεύτερος Πάνος), τον οποίο νομιμοποίησε με τη διαθήκη του το 1841. Ερωμένη, παράλληλα με τη σύζυγο, είχε εξάλλου ο Πλαπούτας. Η Βασιλική, τέλος, που την ερωτέυτηκε και την αρραβωνιάστηκε ο Κίτσος Τζαβέλλας στο Μεσολόγγι, αναγκάστηκε κατά την Εξοδο να αφήσει το νεογέννητο βρέφος τους, το βρήκαν οι Τούρκοι και ανακτήθηκε με λύτρα, πριν παντρευτεί τελικά το ζευγάρι.

«Με τα λεύθερα τα παιδιά»
Την τελευταία υποσημείωση ο Χρήστος Λούκος την κρατά για τις μαρτυρίες ρομαντισμού και τρυφερότητας προς τις γυναίκες, οι οποίες προέρχονται κυρίως από τον χώρο των λογίων και των Φαναριωτών. Και καταλήγει: «Μένει ακόμη μετέωρο ένα μεγάλο αιτούμενο: αν, πέρα από τις νέες συνθήκες που προκλήθηκαν από ένα μακροχρόνιο απελευθερωτικό πόλεμο, έχουμε και μια αλλαγή στις ερωτικές σχέσεις ως αποτέλεσμα μιας συνειδητής επιλογής που θα εντασσόταν στη γενικότερη δυναμική μιας επανάστασης. Εδώ οι πηγές δεν μας διευκολύνουν πολύ αλλά είναι κάτι που αξίζει να διερευνηθεί. Ας κρατήσουμε προς το παρόν τους στίχους του δημοτικού τραγουδιού, που αποθησαύρισε ο Κλοντ Φοριέλ: «Τι να κάμω η καημένη που "χω μάνα κι ειν" κακιά,/ δεν μ" αφήνει να γλεντήσω τώρα που "ναι ελευθεριά/ με τα λεύθερα τα παιδιά, ζήσετε λεύθερα,/ που φορούν τις φουστανέλες τα τσαρούχια τα πλεκτά…»».

Οψεις του 1821
Οι άλλες εισηγήσεις
Η οργανωτική επιτροπή της Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού δηλώνει ήδη από την εισαγωγή του τόμου την ανάγκη για «εγκυρότητα» και «πολυφωνία» της έρευνας όσο πλησιάζουμε στην επέτειο των 200 χρόνων από την κήρυξη της Επανάστασης. Επισημαίνει μάλιστα ότι ήδη έχουν πραγματοποιηθεί δύο σημαντικά διεθνή συνέδρια, το ένα από το Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου («Η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ενα ευρωπαϊκό γεγονός», Κέρκυρα 3-5 Μαΐου 2007) και το άλλο από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου για τις επαναστάσεις στα Βαλκάνια (2013). Θυμίζει επίσης την υποδειγματική έκδοση του αρχείου του Αλή Πασά από τον Βασίλη Παναγιωτόπουλο και τους συνεργάτες του. Κατά τ" άλλα, στον τόμο με τα πρακτικά του συνεδρίου ο αναγνώστης θα βρει μια εσκεμμένη παράλειψη στην «Ιστορία» του Ιωάννη Φιλήμονα για την άλωση της Τριπολιτσάς (Γιάννης Κόκκωνας), πώς περιγράφει ο οθωμανός διοικητής Γιουσούφ Μουχλία πασάς την άμυνα στο πολιορκούμενο φρούριο της Πάτρας (Ειρήνη Καλογεροπούλου), μια άγνωστη εξέγερση νησιωτών στη Σαμοθράκη του 1821 (Γιώργος Κουτζακιώτης), την αναγκαστική συμβίωση στεριανών και πειρατών (Δημήτρης Δημητρόπουλος), τα κίνητρα των κρητών οπλαρχηγών για να ξεκινήσουν την εξέγερση (Γιάννης Σπυρόπουλος), τις πληθυσμικές μεταβολές στο Μεσολόγγι (Αντώνης Διακάκης), τις νέες σχέσεις εξουσίας που διαμορφώνονται την Πελοπόννησο (Διονύσης Τζάκης), τη δράση του Παλαιών Πατρών Γερμανού στην Αγκώνα το 1823 – 1824 (Παναγιώτης Μιχαηλάρης), τις απόπειρες διαμόρφωσης κράτους δικαίου κατά την Επανάσταση (Διονύσης Μοσχόπουλος), τις συγγραφικές προσεγγίσεις των Νεοελλήνων στον γερμανόφωνο χώρο (Ελένη Κωβαίου), τη δράση του «πεπαιδευμένου» Κύριλλου Λιβέριου (Σοφία Ματθαίου), τη χρήση και τις σημασίες της λέξης «Επανάσταση» σε κείμενα του 1821 (Αλεξάνδρα Σφοίνη), καθώς και τις οικογενειακές συμμαχίες και επιγαμίες κατά τη διάρκεια του Αγώνα (Βάλλια Ράπτη).

Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού – Περιοδικό «Μνήμων»
Οψεις της Επανάστασης του 1821
Εκδ. Μνήμων, 2018, σελ. 402
Τιµή: 19 ευρώ

Πέμπτη 11 Οκτωβρίου 2018

Η θέα λιγοστεύει - Νωθρό βαρύ πρωί με την υγρασία να το βουλιάζει ως τα κατάβαθα της ψυχής σου

Ηλίας Κεφάλας
Τρίκαλα, Θεσσαλίας

   αντί-Χρονογραφήματος    
           Η ΘΕΑ ΛΙΓΟΣΤΕΥΕΙ       

Νωθρό βαρύ πρωί με την υγρασία να το βουλιάζει ως τα κατάβαθα της ψυχής σου. Έχεις την αίσθηση του άδειου, του απομακρυσμένου, του σπαταλημένου εαυτού σε κούφια όνειρα και ανέφικτες επιθυμίες. Αφήνεις τα γυαλιά σου στο τραπέζι και βυθίζεσαι περπατώντας. Ό,τι είναι σήμερα να δεις βρίσκεται μέσα σου κι εκεί κοιτάζεις πάντα χωρίς γυαλιά κι ας αναδύονται τα φίλτρα της θλίψης και της μοναξιάς, που κάνουν το εσώτερο τοπίο μουντό και αδιευκρίνιστο. Εκεί τέτοιες ώρες η θέα λιγοστεύει. Βλέπεις όλο και λιγότερα.
Ηλίας Κεφάλας